Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ

Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ là một trong những bệnh lý xương khớp phổ biến, gây ra nhiều đau đớn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Việc hiểu rõ về bệnh, từ nguyên nhân, triệu chứng đến các phương pháp điều trị hiệu quả, đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh và phục hồi chức năng vận động.

Bài viết này được tham vấn chuyên môn bởi đội ngũ bác sĩ tại phòng khám Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng MBJ tại phường Thủ Dầu Một nhằm mang đến thông tin y khoa chính xác và đáng tin cậy nhất.

I. Giới thiệu về thoát vị đĩa đệm cột sống cổ

1. Đĩa đệm cột sống cổ là gì và vai trò của nó

Cột sống cổ bao gồm 7 đốt sống (C1-C7), giữa các đốt sống là các đĩa đệm. Đĩa đệm có cấu tạo như một bộ phận giảm xóc tự nhiên, bao gồm nhân nhầy ở trung tâm và vòng sợi vững chắc bao quanh. Chúng có vai trò quan trọng trong việc hấp thụ lực, chịu nén, giúp cột sống cổ linh hoạt, đồng thời bảo vệ các dây thần kinh và tủy sống.

2. Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ là gì?

Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ là tình trạng nhân nhầy của đĩa đệm bị lệch hoặc thoát ra khỏi vị trí bình thường, xuyên qua vòng sợi bị rách hoặc suy yếu. Phần nhân nhầy thoát vị này có thể chèn ép vào tủy sống hoặc các rễ thần kinh vùng cổ, gây ra các triệu chứng đau đớn, tê bì và yếu liệt.

Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp hơn ở người trưởng thành và người cao tuổi. Các đối tượng có nguy cơ cao bao gồm:

• Người làm công việc văn phòng, lái xe, hoặc các công việc đòi hỏi phải duy trì một tư thế cố định lâu dài.
• Người lao động nặng, thường xuyên mang vác vật nặng sai tư thế.
• Người cao tuổi do quá trình thoái hóa tự nhiên của cột sống.
• Người có tiền sử chấn thương vùng cổ.
• Người có các thói quen sinh hoạt không lành mạnh.

3. Sự khác biệt giữa thoát vị đĩa đệm cột sống cổ và các dạng thoát vị đĩa đệm khác

Thoát vị đĩa đệm có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trên cột sống (cổ, ngực, thắt lưng). Tuy nhiên, thoát vị đĩa đệm cột sống cổ có những đặc thù riêng biệt do cấu trúc giải phẫu và chức năng của vùng cổ. Vùng cổ chứa nhiều dây thần kinh quan trọng và là nơi giao thoa của nhiều mạch máu, do đó, chèn ép ở vùng này có thể gây ra các triệu chứng đa dạng và đôi khi nguy hiểm hơn, bao gồm cả rối loạn cảm giác và yếu liệt chi trên. Trong khi đó, thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng thường gây đau lan xuống chân (đau thần kinh tọa) và ít ảnh hưởng đến chức năng tay.

II. Dấu hiệu và triệu chứng của thoát vị đĩa đệm cột sống cổ

Các triệu chứng của thoát vị đĩa đệm cột sống cổ rất đa dạng và phụ thuộc vào mức độ chèn ép cũng như vị trí đĩa đệm bị thoát vị.

1. Đau nhức vùng cổ và vai gáy

Đây là triệu chứng phổ biến và điển hình nhất. Cơn đau thường âm ỉ hoặc dữ dội, có thể lan từ vùng cổ xuống vai, gáy, hoặc thậm chí lên đầu. Đau tăng lên khi vận động cổ, ho, hắt hơi, hoặc cúi ngửa đầu.

2. Tê bì, yếu liệt tay và các ngón tay

Khi nhân nhầy thoát vị chèn ép vào rễ thần kinh cánh tay, người bệnh sẽ cảm thấy:

• Tê bì: Cảm giác kiến bò, tê rần dọc theo cánh tay, bàn tay và các ngón tay. Vị trí tê bì sẽ tùy thuộc vào rễ thần kinh bị ảnh hưởng.
• Yếu liệt: Sức cơ ở cánh tay và bàn tay giảm sút, khó khăn trong các thao tác cầm nắm, nhấc đồ vật.

3. Rối loạn cảm giác, khó cầm nắm đồ vật

Ngoài tê bì, người bệnh có thể gặp các rối loạn về cảm giác như nóng rát, kim châm, hoặc mất cảm giác xúc giác ở một số vùng da nhất định. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cầm nắm, vận động tinh xảo, làm rơi rớt đồ vật.

4. Các dấu hiệu ít phổ biến 

Trong một số trường hợp, đặc biệt khi thoát vị đĩa đệm gây chèn ép tủy sống hoặc các mạch máu cung cấp lên não, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như:

• Đau đầu vùng chẩm.
• Chóng mặt, hoa mắt, ù tai.
• Rối loạn thăng bằng khi đi lại.
• Hiếm gặp hơn là các rối loạn về tiểu tiện, đại tiện nếu tủy sống bị chèn ép nặng.

III. Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm cột sống cổ

Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ là kết quả của sự kết hợp giữa nhiều yếu tố, bao gồm:

1. Do thoái hóa tự nhiên

Đây là nguyên nhân hàng đầu. Theo thời gian tuổi tác càng lớn, đĩa đệm bị mất nước, trở nên khô cứng, giảm tính đàn hồi và dễ bị tổn thương hơn. Vòng sợi bao quanh nhân nhầy cũng suy yếu, tạo điều kiện cho nhân nhầy thoát ra ngoài. Quá trình thoái hóa đốt sống tự nhiên này là không thể tránh khỏi.

2. Do chấn thương 

Các chấn thương đột ngột và mạnh như tai nạn giao thông (chấn thương whiplash), ngã, va đập mạnh vùng cổ có thể làm rách vòng sợi đĩa đệm, gây thoát vị cấp tính.

3. Do sai tư thế sinh hoạt

• Tư thế cúi gập cổ quá lâu: Làm việc với máy tính, điện thoại, đọc sách trong thời gian dài mà không thay đổi tư thế.
• Ngủ sai tư thế: Sử dụng gối quá cao hoặc quá thấp, nằm nghiêng co quắp.
• Mang vác vật nặng sai cách: Gây áp lực không đều lên cột sống cổ.

4. Do yếu tố di truyền

Một số nghiên cứu cho thấy yếu tố di truyền có thể đóng vai trò trong việc xác định cấu trúc và độ bền của đĩa đệm, khiến một số người dễ bị thoát vị hơn.

5. Do thói quen sinh hoạt không lành mạnh 

• Hút thuốc lá: Nicotine làm giảm lưu lượng máu đến đĩa đệm, làm chậm quá trình phục hồi và đẩy nhanh quá trình thoái hóa.
• Béo phì: Tăng áp lực lên toàn bộ cột sống, bao gồm cả cột sống cổ, mặc dù ảnh hưởng trực tiếp không nhiều bằng cột sống thắt lưng.
• Ít vận động: Làm giảm độ linh hoạt của cột sống và sức mạnh của các nhóm cơ hỗ trợ.

IV. Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cột sống cổ

Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cột sống cổ đòi hỏi sự kết hợp giữa khám lâm sàng và các phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại.

1. Khám lâm sàng và hỏi bệnh sử

Bác sĩ sẽ tiến hành hỏi về tiền sử bệnh, các triệu chứng đang gặp phải (vị trí đau, tính chất đau, yếu tố làm tăng/giảm đau, tê bì, yếu liệt). Sau đó, bác sĩ sẽ thực hiện các bài kiểm tra thực thể để đánh giá:

• Tầm vận động của cột sống cổ.
• Sức cơ của các chi (đặc biệt là tay).
• Phản xạ gân xương.
• Cảm giác nông/sâu.
• Thực hiện các nghiệm pháp đặc biệt để xác định rễ thần kinh bị chèn ép.

2. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh

1. Chụp X-quang
   Chụp X-quang giúp đánh giá tổng quan cấu trúc xương, phát hiện các dấu hiệu thoái hóa đốt sống như gai xương, hẹp khe đĩa đệm, trượt đốt sống. Tuy nhiên, X-quang không thể nhìn rõ đĩa đệm hay tủy sống.
2. Chụp cộng hưởng từ (MRI) – Tiêu chuẩn vàng
   Chụp MRI là phương pháp chẩn đoán hình ảnh ưu việt nhất hiện nay để xác định thoát vị đĩa đệm. MRI cho phép nhìn rõ cấu trúc đĩa đệm (nhân nhầy, vòng sợi), mức độ thoát vị, vị trí và mức độ chèn ép lên tủy sống hoặc rễ thần kinh.
3. Chụp cắt lớp vi tính (CT Scan)
   CT Scan cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc xương, có thể phát hiện gai xương, vôi hóa đĩa đệm hoặc các tổn thương xương khác. CT Scan ít hữu ích hơn MRI trong việc đánh giá đĩa đệm mềm và dây thần kinh.

3. Đo điện cơ (EMG)

Đo điện cơ (EMG) có thể được chỉ định để đánh giá chức năng của các rễ thần kinh và cơ bắp. Phương pháp này giúp xác định mức độ tổn thương thần kinh do chèn ép và phân biệt thoát vị đĩa đệm với các bệnh lý thần kinh khác.

V. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, đặc biệt là đau dai dẳng, tê bì, yếu liệt tay chân, hoặc các triệu chứng ngày càng nặng hơn, cần thăm khám bác sĩ chuyên khoa xương khớp hoặc vật lý trị liệu – phục hồi chức năng sớm nhất có thể. Việc phát hiện và điều trị kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng và tăng cơ hội hồi phục.

VI. Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm cột sống cổ

Phòng ngừa là cách tốt nhất để tránh mắc bệnh và hạn chế tái phát.

1. Duy trì tư thế đúng trong sinh hoạt và làm việc

Khi ngồi làm việc, giữ lưng thẳng, vai thả lỏng, màn hình máy tính ngang tầm mắt.

Khi sử dụng điện thoại, đưa điện thoại lên ngang tầm mắt thay vì cúi đầu.

Khi ngủ, chọn gối có độ cao và độ cứng phù hợp, giữ cho cột sống cổ thẳng hàng với cột sống lưng.

2. Tập thể dục đều đặn, đặc biệt các bài tập cho vùng cổ và vai

Các bài tập kéo giãn và tăng cường sức mạnh cho cơ cổ và vai gáy như yoga, bơi lội, các bài tập chuyên biệt cho cổ sẽ giúp cột sống linh hoạt và vững chắc hơn.

3. Chế độ dinh dưỡng khoa học

Bổ sung đầy đủ canxi, vitamin D, magie và các dưỡng chất cần thiết cho xương khớp thông qua rau xanh, trái cây, sữa, các loại hạt.

4. Tránh các hoạt động gây áp lực lên cột sống cổ

• Không mang vác vật nặng quá sức.
• Tránh các động tác xoay vặn cổ đột ngột hoặc quá mạnh.
• Khi tập luyện thể thao, cần khởi động kỹ và thực hiện đúng kỹ thuật.

5. Khám sức khỏe định kỳ

Thăm khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu thoái hóa hoặc bất thường ở cột sống, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời.

VII. Lời khuyên từ chuyên gia và phương pháp điều trị tại phòng khám MBJ

Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như yếu liệt vĩnh viễn, teo cơ, hoặc thậm chí là rối loạn chức năng đại tiểu tiện. Do đó, việc lắng nghe cơ thể và thăm khám ngay khi có dấu hiệu bất thường là vô cùng quan trọng.

1. Lựa chọn cơ sở y tế uy tín để thăm khám và điều trị

Để đảm bảo quá trình chẩn đoán và điều trị chính xác, hiệu quả, người bệnh nên tìm đến các phòng khám vật lý trị liệu phục hồi chức năng hoặc bệnh viện có chuyên khoa xương khớp, thần kinh uy tín. Tại đây, bạn sẽ được các bác sĩ chuyên khoa thăm khám, chẩn đoán bằng các thiết bị hiện đại và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất.

2. Phương pháp điều trị Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ tại Phòng khám MBJ – An toàn, hiệu quả vượt trội

Theo Hội đồng chuyên gia Cơ – Xương – Khớp MBJ, Phòng khám MBJ tự hào mang đến giải pháp điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống cổ không dùng thuốc, không tiêm, không phẫu thuật. Phương pháp này đã được các chuyên gia của MBJ thiết kế và điều trị thành công cho hàng nghìn bệnh nhân một cách an toàn, không để lại di chứng.

MBJ tập trung vào trị liệu thần kinh cột sống kết hợp với Vật lý trị liệu bằng máy móc công nghệ cao. Phòng khám trang bị hàng loạt thiết bị công nghệ hiện đại, nhập khẩu 100% nhằm tối ưu hiệu quả điều trị, bao gồm:

• Sóng xung kích Shockwave: Giúp giảm đau, thúc đẩy quá trình tái tạo mô và phục hồi tổn thương.
• Trị liệu cường độ cao Laser Therapy: Hỗ trợ giảm viêm, kích thích quá trình lành thương và phục hồi chức năng.
• Giảm đau đa điểm Tecar Therapy: Giúp giảm đau nhanh chóng, hiệu quả, đồng thời cải thiện tuần hoàn máu cục bộ.

Bên cạnh đó, đội ngũ chuyên gia tại Phòng khám MBJ còn xây dựng các bài tập Phục hồi chức năng độc quyền. Những bài tập này đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ tối đa sức khỏe cột sống của bệnh nhân và ngăn chặn hiệu quả nguy cơ tái phát bệnh, đảm bảo kết quả điều trị bền vững và lâu dài.

3. Vai trò của việc tuân thủ phác đồ điều trị và tái khám định kỳ

Điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống cổ đòi hỏi sự kiên trì và tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ của bác sĩ. Kể cả khi các triệu chứng đã thuyên giảm, việc duy trì các bài tập vật lý trị liệu, thay đổi lối sống và tái khám định kỳ là cần thiết để theo dõi tình trạng bệnh, ngăn ngừa tái phát và duy trì chất lượng cuộc sống tốt nhất.