Cong Vẹo Cột Sống

Cong vẹo cột sống là một dị tật về cột sống khá phổ biến, đặc biệt ở lứa tuổi học đường. Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe, thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện và chính xác về bệnh cong vẹo cột sống, từ định nghĩa, nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết đến các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiện đại.

I. Cong vẹo cột sống là gì?

Cột sống của một người khỏe mạnh khi nhìn từ phía sau sẽ là một đường thẳng từ cổ xuống xương cụt. Cong vẹo cột sống (Scoliosis) là tình trạng cột sống bị uốn cong sang một bên một cách bất thường theo hình chữ C hoặc hình chữ S. Tình trạng này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất là trong giai đoạn phát triển nhanh của trẻ em và thanh thiếu niên (10-15 tuổi).

Mức độ cong vẹo được xác định bằng góc Cobb, một chỉ số đo lường trên phim X-quang. Một góc Cobb từ 10 độ trở lên được xem là cong vẹo cột sống.

II. Các dạng cong vẹo cột sống thường gặp

Cong vẹo cột sống được phân loại dựa trên nhiều yếu tố, trong đó phổ biến nhất là phân loại theo hình dáng và nguyên nhân.

1. Phân loại theo hình dáng

Hình dáng của đường cong là một trong những yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất được các bác sĩ đánh giá khi chẩn đoán cong vẹo cột sống. Dựa vào hình ảnh X-quang nhìn từ phía sau, có hai dạng chính là cong hình chữ C và cong hình chữ S.

Cong Vẹo Cột Sống Hình Chữ C (C-Curve Scoliosis)

• Đặc điểm nhận dạng:
  • Đây là dạng cong vẹo chỉ có một đường cong duy nhất trên toàn bộ cột sống.
  • Nhìn trực diện từ phía sau, cột sống bị uốn sang trái hoặc phải, tạo thành một vòng cung dài giống như chữ “C”.
  • Đường cong này có thể khu trú ở một đoạn cụ thể, phổ biến nhất là đoạn ngực (thoracic) hoặc đoạn thắt lưng (lumbar).
• Ý nghĩa lâm sàng:
  • Cong vẹo hình chữ C thường cho thấy sự mất cân bằng rõ rệt của toàn bộ cơ thể. Do chỉ có một đường cong, phần thân trên và đầu có xu hướng nghiêng hẳn về một bên so với khung chậu.
  • Dạng cong này có thể liên quan đến các nguyên nhân như tư thế ngồi không đúng trong thời gian dài, sự co cứng của cơ bắp một bên lưng, hoặc là giai đoạn đầu trước khi cột sống hình thành đường cong thứ hai để bù trừ.

Cong Vẹo Cột Sống Hình Chữ S (S-Curve Scoliosis)

• Đặc điểm nhận dạng:
  • Đây là dạng cong vẹo phổ biến hơn và có cấu trúc phức tạp hơn, bao gồm hai đường cong ngược chiều nhau, tạo thành hình dáng giống chữ “S”.
  • Thông thường sẽ có một đường cong nguyên phát (primary curve): Đây là đường cong lớn nhất, cứng nhất và xuất hiện đầu tiên. Nó là nguồn gốc chính của tình trạng cong vẹo.
  • Để giữ cho đầu luôn ở vị trí trung tâm thẳng hàng với xương chậu, cơ thể sẽ tự động hình thành một đường cong bù trừ (compensatory curve) ở phía trên hoặc phía dưới đường cong nguyên phát, theo hướng ngược lại. Đường cong này thường linh hoạt và nhỏ hơn.
  • Một kiểu hình điển hình ở thanh thiếu niên là đường cong nguyên phát ở vùng ngực hướng sang phải, đi kèm với đường cong bù trừ ở vùng thắt lưng hướng sang trái.
• Ý nghĩa lâm sàng:
  • Mặc dù cơ thể người bệnh có vẻ “cân bằng” hơn do đầu vẫn giữ được ở vị trí trung tâm, dạng cong chữ S thường có tính chất cấu trúc và nguy cơ tiến triển nặng hơn so với dạng chữ C.
  • Sự tồn tại của hai đường cong cho thấy cột sống đã có những thay đổi đáng kể để thích nghi.
  • Việc chẩn đoán và lên kế hoạch điều trị cho dạng cong chữ S phức tạp hơn, đòi hỏi bác sĩ phải đánh giá và tác động lên cả hai đường cong để khôi phục lại sự cân bằng và chức năng tối ưu cho cột sống.

2. Phân loại theo nguyên nhân

• Cong vẹo cột sống vô căn (Idiopathic Scoliosis): Đây là dạng phổ biến nhất, chiếm khoảng 80-85% các trường hợp. “Vô căn” có nghĩa là nguyên nhân gây bệnh không được xác định rõ ràng. Dạng này thường xuất hiện ở trẻ em và thanh thiếu niên khỏe mạnh.
• Cong vẹo cột sống bẩm sinh (Congenital Scoliosis): Xảy ra do sự phát triển bất thường của các đốt sống ngay từ trong bào thai.
• Cong vẹo cột sống thứ phát (Neuromuscular Scoliosis): Là hậu quả của các bệnh lý về thần kinh hoặc cơ như bại não, loạn dưỡng cơ, bại liệt.
• Cong vẹo cột sống do thoái hóa (Degenerative Scoliosis): Thường gặp ở người lớn tuổi, do sự hao mòn của các khớp và đĩa đệm cột sống theo thời gian.

III. Dấu hiệu nhận biết cong vẹo cột sống

Các dấu hiệu của cong vẹo cột sống có thể khác nhau giữa trẻ em và người lớn. Việc phát hiện sớm có ý nghĩa quyết định đến hiệu quả điều trị.

1. Dấu hiệu ở trẻ em và thanh thiếu niên

Ở giai đoạn này, cong vẹo cột sống thường không gây đau đớn, do đó rất dễ bị bỏ qua. Phụ huynh cần chú ý quan sát các dấu hiệu bất đối xứng trên cơ thể trẻ:

• Vai cao vai thấp: Một bên vai trông cao hơn bên còn lại một cách rõ rệt.
• Xương bả vai nhô ra: Một bên xương bả vai nhô cao và rõ hơn bên kia.
• Hông lệch: Một bên hông nhô cao hơn, khiến eo hai bên không đều nhau.
• Khoảng cách giữa cánh tay và thân mình không đều: Khi trẻ đứng thẳng, hai tay xuôi theo thân, khoảng cách từ khuỷu tay đến eo ở hai bên không bằng nhau.
• Cơ thể nghiêng về một bên khi đứng thẳng.
• Lồng ngực có thể bị biến dạng, nhô ra phía trước.

2. Triệu chứng ở người lớn

Ở người lớn, các triệu chứng thường liên quan đến cơn đau và suy giảm chức năng:

• Đau thắt lưng hoặc cổ mãn tính: Cơn đau âm ỉ, có thể trở nên tồi tệ hơn khi đứng hoặc ngồi lâu.
• Cơn đau có thể lan xuống chân: Do các dây thần kinh bị chèn ép (đau thần kinh tọa).
• Cứng khớp: Cảm giác khó khăn khi thực hiện các động tác cúi, gập người.
• Mệt mỏi bất thường: Cơ thể phải tiêu tốn nhiều năng lượng hơn để duy trì tư thế.
• Dáng đi thay đổi: Đi khập khiễng hoặc mất cân bằng.
• Khó thở hoặc tim đập nhanh: Trong những trường hợp cong vẹo nghiêm trọng, lồng ngực bị biến dạng có thể chèn ép phổi và tim.

IV. Nguyên nhân chính gây cong vẹo cột sống 

Như đã đề cập, nguyên nhân của hầu hết các trường hợp cong vẹo cột sống là không rõ ràng (vô căn). Tuy nhiên, một số yếu tố nguy cơ và nguyên nhân đã được xác định bao gồm:

• Di truyền: Bệnh có xu hướng xảy ra ở nhiều thành viên trong cùng một gia đình.
• Bệnh lý thần kinh-cơ: Bại não, loạn dưỡng cơ, hội chứng Marfan.
• Dị tật bẩm sinh: Các đốt sống không hình thành đúng cách từ khi sinh ra.
• Thoái hóa: Sự lão hóa tự nhiên của cột sống ở người lớn tuổi.
• Chấn thương: Tai nạn hoặc chấn thương cột sống không được điều trị đúng cách.
• Tư thế sai: Ngồi học, làm việc sai tư thế trong thời gian dài có thể làm nặng thêm tình trạng cong vẹo đã có sẵn nhưng thường không phải là nguyên nhân trực tiếp gây bệnh.

V. Cong vẹo cột sống có nguy hiểm không? Các biến chứng cần lưu ý

Nếu không được can thiệp, đặc biệt là với các đường cong tiến triển nhanh, cong vẹo cột sống có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng:

• Vấn đề về Hô hấp và Tim mạch: Khi cột sống cong vẹo nặng (thường là trên 70 độ), khung sườn có thể chèn ép lên phổi và tim, gây khó thở, giảm chức năng phổi và khiến tim phải hoạt động vất vả hơn.
• Tổn thương thần kinh: Áp lực lên các dây thần kinh cột sống có thể gây đau mãn tính, tê, yếu cơ ở lưng, chân và tay.
• Biến dạng ngoại hình và ảnh hưởng tâm lý: Sự thay đổi về vóc dáng (lưng gù, vai lệch, hông không cân đối) có thể khiến người bệnh, đặc biệt là thanh thiếu niên, cảm thấy tự ti, mặc cảm và lo âu.
• Đau lưng mãn tính: Sự mất cân bằng của cột sống gây áp lực không đều lên đĩa đệm và các khớp, dẫn đến đau lưng kéo dài ở tuổi trưởng thành.

VI. Khi Nào Bạn Cần Gặp Bác Sĩ?

Hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa ngay lập tức nếu bạn hoặc con em mình có bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:

• Phát hiện bất kỳ sự bất đối xứng nào ở vai, hông hoặc xương bả vai.
• Đau lưng kéo dài không rõ nguyên nhân.
• Cột sống trông có vẻ cong vẹo rõ rệt.
• Dáng đi bất thường, nghiêng lệch về một bên.

Việc thăm khám sớm là yếu tố then chốt để ngăn chặn sự tiến triển của bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị tối ưu.

VI. Chữa cong vẹo cột sống ở đâu?

Cong vẹo cột sống hoàn toàn có thể chữa trị dứt điểm nếu phát hiện sớm và có phác đồ điều trị đúng. 

Phòng khám Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng MBJ tự hào là đơn vị tiên phong sử dụng Phác đồ điều trị chuẩn Mỹ không thuốc, không tiêm, không phẫu thuật theo nền Y học hiện đại do Hội đồng bác sĩ chuyên khoa Cơ – Xương – Khớp hơn 10 năm kinh nghiệm trực tiếp thăm khám và điều trị theo thể trạng sức khỏe từng bệnh nhân. 

Phương pháp điều trị ưu việt kết hợp Trị liệu Vật lý cùng Trị liệu Công nghệ cao đảm bảo an toàn cho mọi đối tượng mà không để lại bất kỳ di chứng nào sau khi điều trị.

Hệ thống máy móc Công nghệ cao đạt chuẩn FDA Hoa Kỳ có thể kể đến như:

Trị liệu cường độ cao Laser Therapy

Tia Laser Thế hệ IV được chứng minh có bước sóng rộng và sâu thâm nhập trực tiếp vào các điểm đau làm giảm tình trạng sưng, viêm hiệu quả tức thì. Thúc đẩy tuần hoàn máu và quá trình vận chuyển các chất dinh dưỡng cho xương khớp mà không gây ra cảm giác khó chịu khi điều trị.

Siêu công nghệ giảm đau đa điểm Tecar Therapy

Tecar Therapy là công nghệ được nhập khẩu 100% với khả năng sử dụng nguồn nhiệt và năng lượng cao tác động chính xác căn nguyên gây bệnh, kích thích cơ chế tự tái tạo các mô xương bị tổn thương của cơ thể. Đồng thời, giảm đau tức thì chỉ trong 20 phút điều trị đầu tiên, rút ngắn thời gian phục hồi gấp 3 lần.

Sóng xung kích Shockwave

Sóng xung kích Shockwave “đánh bay” cơn đau nhờ khả năng thâm nhập điểm đau, làm giảm co thắt cơ tầng sâu và duy trì quá trình phục hồi các mô bị hư tổn. 

Kết luận

Cong vẹo cột sống là căn bệnh phổ biến mà bất kỳ ai cũng có thể mắc phải. Chính vì thế, khi cảm nhận được dấu hiệu cong vẹo, đau nhức hay sai lệch cột sống bất thường bạn cần tìm gặp ngay Bác sĩ chuyên khoa Cơ – Xương – Khớp để được chẩn đoán chính xác bệnh và thiết kế phác đồ điều trị phù hợp nhất nhé! Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về bệnh lý Cong vẹo cột sống, đừng ngần ngại liên hệ ngay 077 822 2929 để được MBJ giải đáp chi tiết.